Ο «Πόλεμος των Κουμπιών»*                                                  4/12/2013

Γραμμένος το 1912, ο «Πόλεμος των Κουμπιών» θα γινόταν γρήγορα ένα ορόσημο της εφηβικής λογοτεχνίας, κυρίως, λόγω των αντιπολεμικών του μηνυμάτων μέσα από την αντίστιξη του πολέμου δύο παιδικών συμμοριών από αντίπαλα γαλλικά χωριά με το ξέσπασμα του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Η πρώτη μεταφορά του βιβλίου στο σινεμά θα γινόταν το 1937 από τον Ζακ Νταρόι με τίτλο «La Guerre des Gosses», ενώ το 1962 ο Ιβ Ρομπέρ θα έκανε μια από τις μεγαλύτερες επιτυχίες της καριέρας του αποτυπώνοντας σε μια κλασική παιδική ταινία τις αναμνήσεις του Περγκό, κερδίζοντας το βραβείο Ζαν Βιγκό που δίνεται σε νέους Γάλλους σκηνοθέτες. Έκτοτε, ο «Πόλεμος των Κουμπιών» θα μεταφερόταν ακόμη μια φορά στον κινηματογράφο από τον Ιρλανδό Τζον Ρόμπερτς σε μια μάλλον ασθενική διασκευή, ξεχασμένη από τον χρόνο.

Βιογραφικά και Εργογραφικά του Louis Pergaud

Γεννήθηκε στο Μπελμόν, στις 22 Ιανουαρίου 1882 και σκοτώθηκε σε μια μάχη κοντά στη Μαρσεβίλ, στις 4 Απριλίου 1915. Ο πατέρας του Pergaud ήταν ένας ρεπουμπλικάνος δάσκαλος και ο Pergaud από τα 16 του ήταν ένα ατίθασο παιδί. Από το 1907, εγκαταλείπει την επαρχία, όπου μεγάλωσε, και πηγαίνει στο Παρίσι. Το 1908 δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Το 1910 εκδίδει το «Η Αλεπού στο Παζάρι» όπου και βραβεύεται. Με παρόμοια θεματολογία, που σχετίζεται με τις συνήθειες των ζώων, εκδίδει άλλο ένα βιβλίο την επόμενη χρονιά και τρία χρόνια αργότερα εκδίδει το «Η ιστορία ενός σκύλου».

Το 1912 εκδίδεται το «Ο πόλεμος των κουμπιών» στο οποίο ο συγγραφέας μέσω της μυθοπλασίας του μεταφέρει τις μνήμες του από το χωριό του, Λαντρές, κοινότητα της επαρχίας Μπεζανσόν, όπου έμενε. Το βιβλίο αυτό μεταφέρθηκε στην οθόνη το 1936 από τον Jack Deroy, το 1962 από τονYves Robert και το 1994 από τον John Roberts.

Είναι ευφυής η ιδέα τα παιδιά να κάνουν έναν πόλεμο ακριβώς όπως και οι μεγάλοι. Τα παιδιά παίρνουν λάφυρο τα κουμπιά του αντιπάλου, και οι ηττημένοι πηγαίνουν στους γονείς τους να τους ράψουν πουκάμισο και παντελόνι. Το καλό με την ταινία είναι ότι ακόμη και στον πόλεμο των παιδιών, ισχύει η έννοια της τιμής και όχι του κέρδους. Από την άλλη, υπάρχουν οι προδότες, οι ανατροπές, και οι μεγάλοι, που θεωρούν γενικώς τα παιδιά αλήτες.

Η ταινία έχει εντυπωσιακές σκηνές μάχης, νομίζεις ότι βρίσκεσαι σε πραγματικό πόλεμο! Τα αστεία και οι βρισιές δίνουν και παίρνουν, και ο μικρός πιτσιρικάς που ζητά να κόψουν τα αυτιά του αντιπάλου είναι απολαυστικός.
Ωστόσο, ο κοινωνικός περίγυρος είναι παρών. Ο μικρός αρχηγός της ομάδας αντιμετωπίζει την απειλή του αναμορφωτηρίου. Οι γονείς ασχολούνται τόσο με την επιβίωση που παραμελούν να ασχοληθούν με τα παιδιά τους.

Όμως, τα παιδιά δίνουν και μαθήματα δημοκρατίας και ισότητας. Είναι φανταστική η σκηνή όπου όλα τα παιδιά πρέπει να συμβάλλουν οικονομικά, χωρίς όμως να έχουν την αντίστοιχη δυνατότητα. Τότε εισέρχονται θέματα ίσης μεταχείρισης και διανομής για τον κοινό σκοπό, με ευτράπελες συνέπειες.

Θαυμάσια ταινία, λοιπόν, μια μικρή αλληγορία για τους ανούσιους πολέμους των μεγάλων. Μια ταινία που δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ακριβώς παιδική· περισσότερο θα λέγαμε νοσταλγική, με τα παιδιά να παίζουν ως επαγγελματίες και η αθωότητά τους να σε κερδίζει από το πρώτο τους βλέμμα. Απίστευτη και η ατάκα που κλείνει το έργο:

«Σκέφτομαι πως όταν γεράσουμε, ίσως να γίνουμε και μεις τόσο ανόητοι όσο κι εκείνοι...».

Η υπόθεση στο βιβλίο

Ενώ ο πλανήτης ταρακουνιέται από τα τρομερά γεγονότα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ένας άλλος πόλεμος μαίνεται, σε μια απομακρυσμένη γωνιά της γαλλικής επαρχίας. Τα παιδιά των γειτονικών χωριών Λονζβέρν και Βελράν μισιούνται από πάντα. Τώρα όμως, η μάχη τους θα πάρει μια νέα τροπή: οι δυο πλευρές αποφασίζουν να αφαιρέσουν από τους αιχμαλώτους τους τα κουμπιά από τα ρούχα τους και να τους επιστρέψουν στα σπίτια τους, σχεδόν γυμνούς, νικημένους και ταπεινωμένους. Όποιο χωριό μαζέψει τα περισσότερα κουμπιά, θα είναι και ο νικητής. Η ιστορία ακολουθεί τον Λεμπράκ, ένα σκληρό, βασανισμένο, αλλά καλόκαρδο 13χρονο, «στρατηγικό αρχηγό» του Λονζβέρν, και τους υπολοχαγούς του, Μεγάλο Τζίμπους, Μπακέιλ και Μικρό Τζίμπους... την μασκότ της ομάδας, ένα 8χρονο πιτσιρίκι που συμμετέχει στη μάχη με ξεκαρδιστική σοβαρότητα.

Η άφιξη της Βαϊολέτ, μιας νεαρής από την πόλη θα κάψει καρδιές, ειδικά εκείνη του Λεμπράκ. Η εμφάνιση της, όμως, δημιουργεί υποψίες: έχει εβραϊκή καταγωγή και έχει έρθει, για να βρει καταφύγιο με την υποτιθέμενη θεία της, την όμορφη Σιμόν, με την οποία είναι κρυφά ερωτευμένος ο δάσκαλος του χωριού.

"Ο Πόλεμος των Κουμπιών" αφηγείται μια ιστορία με τρυφερότητα και ζεστασιά, με όλη όμως την δράση και τις συγκινήσεις μιας "πολεμικής" ταινίας, με φόντο το δράμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, σε μια Γαλλία, κατειλημμένη από τη ναζιστική Γερμανία.

*Οι πληροφορίες έχουν παρθεί από διάφορους ιστότοπους που διαθέτουν κριτικές παρουσιάσεις της συγκεκριμένης ταινίας, καθώς και της Biblionet αλλά και άλλων κριτικών παρουσιάσεων του βιβλίου.

Επιμέλεια παρουσίασης

Σίσσυ Τσιφλίδου